آیت الله سید ابوالقاسم نجفی دهکردی (۱۲۳۴ شهرکرد – ۱۳۱۵ اصفهان) از فقها و رجال حدیث و روحانیون برجسته ایران محسوب می‌شوند.

ولادت

سید ابوالقاسم نجفی دهکردی در ماه رجب سال ۱۲۷۲ هجری قمری (برابر با ۱۲۳۴ ه. ش) در شهرکرد قدیم (دهکرد) دیده به جهان گشود. وی دومین فرزند حجت الاسلام سید محمد باقر بن سید ابراهیم معروف به ملا ابراهیم دهکردی است. پدرش در بین مردم شهرکرد به فردی با تقواو با خدا مشهور بود. اجداد وی به امام سجاد(ع) منتسب هستند.

سید ابوالقاسم دوران نوجوانی و جوانی از آخوند ملا محمدحسن اصفهانی مشهور به “کوهی”، دایی خود (که پرورش یافته مکتب حکیم سبزواری بود) استفاده کرد.

تحصیلات

وی در مکتب‌خانه و مدرسه امامیه دهکرد تحصیل خود را آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان عزیمت کرد و در حوزه علمیه صدر بازار آن شهر، از استادان پرآوازه آن عصر نظیر آیات و حجج اسلام آقا میرزا ابوالمعالی کلباسی، آقا میرزا محمدحسین نجفی، آخوند ملا محمد باقر فشارکی، آخوند ملاحسین نوری، حاج اسماعیل درکوشکی و حاج شیخ محمدباقر نجفی اصفهانی [و ملا اسماعیل حکیم] و دیگران تحصیل نموده و بهره‌های وافر برد. در آن زمان هنوز حوزه علمیه قم رونق نگرفته بود.

وی در حوزه‌های علمیه سامرا و نجف به مدت حدود هفت سال طول به افزایش اندوخته‌های علمی و ارتقا به مقامات فقهی و اصولی پرداخت.

مرجعیت

وی مورد وثوق مردم در استان چهارمحال و بختیاری، اصفهان، و نقاط هم جوار قرار گرفت که اکثریت اهالی این نقاط وی را مرجع تقلید خویش قرار دادند و رساله عملیه ایشان حاوی فتاوی فقهی به نام هدایه الانام مکرر چاپ شد و در دسترس مقلدین او قرار گرفت.

اعلامیه پنج ماده‌ای

آیت‌الله ابوالقاسم دهکردی طی یک اقدام بدیع در اواسط جمادی الاول ۱۳۲۴ و در آستانه مهاجرت علمای تهران به قم (مهاجرت کبری)، به همراهی ۱۳نفر از علمای طراز اول اصفهان از جمله آقا نجفی اصفهانی، حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، آیت الله محمدحسین فشارکی،شیخ مرتضی ریزی، میرزا محمدتقی مدرس، سیدمحمدباقر بروجردی، میرزا محمد مهدی جویباره‌ای،میرزا ابوالقاسم زنجانی، آقامحمدجواد قزوینی و رکن‌الملک شیرازی موارد زیر را متعهد شدند:

این خدام شریعت مطهره با همراهی جناب رکن‌الملک، متعهد و ملتزم شرعی شده‌ایم که مهماامکن بعد ذلک تخلف ننماییم، فعلا ۵فقره‌است:

• اولاً: قبالجات و احکام شرعیه از شنبه به بعد روی کاغذ ایرانی بدون آهار نوشته شود. اگر بر کاغذهای دیگر نویسند، مهر ننموده و اعتراف نمی‌نویسیم. قباله و حکمی هم که روی کاغذ دیگر نوشته بیاورند و تاریخ آن بعد از این قرارداد باشد، امضا نمی‌نماییم. حرام نیست کاغذ غیر ایرانی و کسی را مانع نمی‌شویم؛ ماها به این روش متعهدیم.

• ثانیا: کفن اموات، اگر غیر از کرباس و پارچه اردستانی یا پارچه‌های دیگر ایرانی باشد، متعهد شده‌ایم برآن میت، ماها نماز نخوانیم. دیگری را برای اقامه صلوه بر آن میت بخواهند ماها را معاف دارند.

• ثالثا: ملبوس مردانه جدید، که از این تاریخ به بعد دوخته و پوشیده می‌شود، قرار دادیم مهما امکن، هر چه بدلی در ایران یافت می‌شود، لباس خودمان را از آن منسوخ نماییم و منسوخ غیرایرانی را نپوشیم و احتیاط نمی‌کنیم و حرام نمی‌دانیم لباس‌های غیرایرانی را، اما ماها ملتزم شده‌ایم حتی‌المقدور بعد از این تاریخ ملبوس خود را از منسوج ایرانی بنماییم. تابعین ماها نیز کذلک و متخلف توقع احترام از ماها نداشته باشد. آنچه از سابق پوشیده و داریم و دوخته، ممنوع نیست استعمال آن.

• رابعا: مهمانی‌ها بعد ذلک ولو اعیانی باشد، چه عامه، چه خاصه، باید مختصر باشد یک پلو و یک خورش و یک افشره. اگر زاید بر این کسی تکلف دهد، ماها را به محضر خود وعده نگیرد. خودمان نیز به همین روش مهمانی می‌نماییم. هر چه کمتر و مختصرتر از این تکلف کردند، موجب مزید امتنان ماها خواهد بود.

• خامسا: وافوری اهل وافور را احترام نمی‌کنیم و به منزل او نمی‌رویم زیرا که آیات باهره:«إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ» «وَلا تُسْرِفُوا اِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ» «وَلا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَه» و حدیث «لاضرر و لاضرار» ضرر مالی و جانی و عمری و نسلی و دینی و عرضی و شغلی آن محسوس و مسری است و خانواده‌ها و ممالک را به باد داده. بعد از این هر که را فهمیدیم وافوری، به‌نظر توهین و خفت می‌نگریم.

آثار

برخی از آثار وی در علوم اسلامی عبارتند از:

۱٫ منبرالوسیله (این کتاب اخیراً به اهتمام مجید جلالی دهکردی در قم چاپ شده‌است.)،

۲٫ السوانح و اللوائح (تاریخ اقامت ایشان در شیراز)،

۳٫ حاشیه بر تفسیر صافی و حاشیه بر وافی

۴٫ شارات السالکین یا واردات غیبیه،

۵٫ جنّت المأوی در اخلاق

۶٫ حاشیه بر جامع عباسی

۷٫ ذخیره‌ای در ادعیه و ختومات

۸٫ رساله عملیه جهت مقلدین به نام هدایه الانام

۹٫ شرح فارسی بر کتب من لایحضره الفقیه.

سید ابوالقاسم دهکردی از رجال حدیث محسوب می‌شد و دانشورانی چون امام خمینی، آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله سید محمدتقی موسوی احمدآبادی، آقارحیم ارباب و معلم حبیب‌آبادی از وی اجازه نقل حدیث و اجتهاد دریافت کرده‌اند.

درگذشت

سرانجام وی در سن ۸۱ سالگی در شب یکشنبه ششم شوال سال ۱۳۵۳ هجری قمری (برابر با ۱۳۱۵ ه. ش) درگذشت و در جوار مقبره حضرت زینب بنت موسی بن جعفر در اصفهان به خاک سپرده شد.

در حال حاضر مسجدی به نام وی در کنار امامزاده زینبیّه اصفهان برپاست که مورد توجه مردم می‌باشد. در میانه خیابان عبدالرزاق اصفهان کوچه بن بستی به نام شهید امیرحسین دیانی – که قبلاً آیت‌الله دهکردی نام داشته – قرار دارد که در حال حاضر منزل آیت‌الله دهکردی در آن واقع شده‌است که به همان صورت اولیه و سبک و سیاق دوران حیات آن فقیه متقی، حفاظت گردیده‌است.