معرفی استان
استان چهارمحال و بختیاری از نظر جاذبه های طبیعی , تاریخی, اجتماعی و فرهنگی بسیار غنی و مهم است. کوه ها، غارها، رودها، آبشارها، تالاب ها، چشمه ها و رودخانه های زیادی در سطح استان پراکنده هستند که هر یک از آن ها؛ مناظر بدیع و دل پذیری را به وجود آورده اند. پیوند آب با عناصر طبیعی مانند دره، سبزه زار و اقلیم مناسب، آبشار زیبای آتشگاه را در فاصله ۴۰ کیلومتری شهر لردگان به وجود آورده است. آبشار دره عشق که در این استان واقع شده وارتفاع مکان های دیدنی و تاریخی آن به بیش از صد متر می رسد, ازنظر میزان ارتفاع در سرتاسر ایران کم نظیر است. تالاب چغاخور با مساحتی حدود ۲۳۰۰ هکتار یکی از زیباترین و بزرگ ترین تالاب های استان است. قسمتی از رودخانه زاینده رود که یکی از زیباترین و بااهمیت ترین رودهای ایران است و قسمتی از رودخانه کارون که تنها رودخانه قابل کشتی رانی ایران است، در این استان جریان دارد. درمسیر رودخانه بازفت که یکی از بکرترین و بدیع ترین امکانات سیاحتی منطقه است متراکم ترین و دست نخورده ترین محدوده های جنگلی با چشم اندازهای زیبا و چشم گیر دیده می شود که به جنگل های بازفت مشهور هستند. کوه سوخته با ارتفاع حدود ۴۰۰۰ متری دارای چشم اندازهای جالب توجهی است که نگاه هر بیننده ای را به سوی خود می کشد. دنا یا دینار کوهستانی است که مورد استفاده و صعود کوهنوردان قرار می گیرد.
بناهای تاریخی منطقه نیز از اهمیت زیادی برخوردار هستند. مساجد قدیمی، سنگ نبشته های باستانی، حمام ها، قلعه ها، پل ها، مدرسه ها، گورستان ها و بناهای قدیمی از جمله آثار تاریخی این استان هستند که به دوره های مختلف تاریخی تعلق دارند. مسجد دستگرد و مسجد جامع کیان از آثار دوره صفویه هستند. مسجد اتابکان یکی از بناهای دوران اتابکان لرستان است. بنای امام زاده سید علاء الدین نیز از مهم ترین آثار تاریخی این منطقه به شمار می رود. بنای امام زاده حمزه علی علاوه بر قدمت تاریخی در دشت وسیعی گسترده شده است و به علت موقعیت طبیعی مناسب، آب و هوای دل پذیر و دیگر جاذبه های پیرامون آن، همه ساله هزاران نفر از داخل و خارج استان به این محل می آیند. شهرها و مناطق قدیمی استان نیز از دیگر جاذبه های منطقه هستند.
● صنایع و معادن
صنایع استان چهارمحال و بختیاری به دو دسته ماشینی و دستی تقسیم می شوند. صنایع ماشینی استان چهرمحال و بختیاری بیش تر درشهرهای شهرکرد، بروجن و فارسان استقرار یافتهاند.از مهم ترین کارخانه های صنعتی استان چهارمحال و بختیاری می توان به کارخانه قند شهرکرد، کارخانه ریسنده گی بروجن و صنایع شیرو لبنی شهرکرد اشاره نمود.
در استان چهارمحال و بختیاری تولید صنایع دستی بسیار رایج بوده و در میان عشایر بختیاری رونق به سزایی دارد. از صنایع دستی مهم استان می توان به قالی بافی، قفل سازی و انواع بافته های خانگی نظیر کلاه نمدی، عبا، نمد، گهواره (ته ده) و کوبه دراشاره کرد که تولید آن ها به طور عمده برای مصارف خانوار عشایری و روستایی صورت می گیرد.
● کشاورزی و دام داری
با توجه به میزان نزولات جوی و جاری شدن رودخانه های پرآب، کشاورزی یکی از مهم ترین ارکان اقتصادی به ویژه در شرق استان چهارمحال و بختیاری محسوب می شود. از میان محصولات سالانه این استان غلات از اهمیت قابل توجهی برخوردار است، به طوری که بیش ترین درصد از کل سطح زیر کشت محصولات سالانه به غلات اختصاص داده شده است. بعد از غلات، نباتات علوفهای درصد بیش ترین میزان سطح زیر کشت محصولات سالانه را به خود اختصاص داده اند.
جامعه عشایری تحت تأثیر شدید اقتصاد دام داری بوده از کوچ به عنوان تحرک اجتماعی و اقتصادی استفاده می کند. در سال های اخیر تعداد کوچ کننده گان عشایر آرام آرام کاهش مییابد. قشلاق ایل بختیاری در شمال شرقی استان خوزستان و در منطقه کوهستانی شهرستان های دزفول، شوشتر، مسجد سلیمان، هفتگل، بهبهان و ایذه قراردارد. محدوده قشلاق ایل بختیاری از طرف غرب به رودخانه دز، از طرف شرق به حد فاصل بین شهرستان های بهبهان و ایذه و از طرف جنوب به منطقه کوهستانی و دشت خوزستان محدود می شود.
منطقه ییلاقی عشایر بختیاری محدوده های شهرستان های فارسان، بروجن و قسمت هایی از شهرستان لردگان، شهرستان فریدن در استان اصفهان و قسمت هایی از شهرستان الیگودرز در استان لرستان را دربرمی گیرد. هم چنین علاوه بر رمه های کوچنده، پرورش انواع دام، رایج ترین فعالیت عشایر و مردم روستاهای استان چهار محال و بختیاری است.
● وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
استان چهارمحال و بختیاری با توجه به پیوند دیرینهاش با استان لرستان در بر گیرنده یکی از کهن ترین آثار تمدن کهن ایرانی است. حفظ و به کار بستن فرهنگ کهن این خطه از جمله ویژه گی های این سرزمین بوده که تا به امروز نیز تدوام یافته است.از تاریخ کهن چهار محال بختیاری و حاکمان آن اطلاعات کاملی در دست نیست. از جمله حاکمان این منطقه میتوان از شخصی به نام « فرامرز» که مذهب زرتشتی داشته و در اواخر دوره ساسانی می زیسته نام برد که بختیاری ها نیز در معتقدات خود به عهد فرامرز گبر اشاره ها دارند.
در اوایل تسلط خلفای عباسی دو برادر در سرزمین لرستان که به دو شعبه لر کوچک ( لرستان فعلی ) و لر بزرگ ( بختیاری و کهگیلویه و بویر احمد ) تقسیم می شد، حکومت داشتند. حکومت سرزمین لر بزرگ با « بدر » بود تا این که بعدها اتابکان فضلوئیه قریب به سیصد سال بر بختیاری حکومت کردند. در زمان یکی از اتابکان فضلوئیه ( اتابک تکله)، مغولان بر بختیاری و کوه های آن دست یافتند، اما این پیروزی دوام چندانی نداشت.
از آغاز سلسله صفوی تاریخ بختیاری ها روشن تر است. در زمان صفویه یکی از تیرههای بختیاری موسوم به « آستریک » که هم اکنون نیز طایفه کوچکی از بختیاری است به ریاست شخصی به نام « تاجمیر » و با فرمان شاه اسماعیل اول بر بختیاری حکومت میکرد. در همین زمان بختیاری ها به دو بخش « هفت لنگ » و « چهارلنگ » که در اصل یک تقسیم بندی مالیاتی است، تفکیک شدند.
پس از دودمان تاجمیر شخصی به نام میرجهانگیرخان به حکومت بختیاری ها منصوب شد. در زمان همین شخص تونل معروف به « کارکنان » یا « شاه عباس » در نزدیکی محل تونل فعلی کوهرنگ حفر شد که به دلایل نامعلومی عملیات حفاری آن ناتمام ماند.
پس از فوت میر جهانگیرخان برادر وی « میر خلیل خان » از ریاست طایفه آستریک خلع شد و طوایف بختیاری و تعدادی از تیره ها در حیطه اقتدار محمد تقی خان چهار لنگ باقی ماندند. طوایف هفت لنگ نیز به ریاست دو دسته خوانین « دورکی » و « بختیاروند » از طوایف عمده هفت لنگ، گردن نهادند.
از اواسط پادشاهی قاجار، حسینقلی خان ( رئیس طایفه دورکی ) با شکست قطعی خوانین بختیاروند ( بهداروند )، همه طوایف هفت لنگ را متحد ساخته و خود را « ایلخان » و برادرانش را « ایل بیگی » نامید و ریاست ایل هفت لنگ و اداره امور کل منطقه بختیاری را به عهده گرفت. ریاست این طایفه تا همین اواخر در بازمانده گان این دودمان موروثی بود. بررسی های تاریخی ایران از اواخر دوره صفویه به بعد نشان می دهد که ایل بختیاری و در رأس آن خوانین بختیاری به دلیل برخورداری از شرایط ویژه جغرافیایی قلمرو ایلی، سازمان قبیله ایی و نظام ایلی منسجم که الزاماً اطاعت و فرمان برداری بی قید و شرط گروه های فرودست از رهبران و سرکرده گان فرادست را در پی داشت، در بیش تر حوادث و وقایع تاریخی ایران حضوری موثر و فعال داشتند که برخی از نمونه های آن به شرح زیر اشاره می شود :
۱) سواران بختیاری از زبده تفنگ چیان نادرشاه بودند که با فتح قندهار، دروازه هند را به روی لشکریان نادر گشودند.
۲) علی مردان خان بختیاری با شکست افاغنه و بازسازی سلطنت انقراض یافته صفوی، خود نیز مدعی سلطنت شد.
۳) محمد تقی خان چهار لنگ علم طغیان بر علیه حکومت قاجار برافراشت و « قلعه تل » مقر خود را در منطقه مالمیر به عنوان مرکز حکومت بختیاری انتخاب کرد.
۴) در طول دوره حکومت سلسله های صفوی، افشار، زندیه و قاجار عمده قشون سلاطین سلسله های مزبور از بختیاری ها تشکیل می شد، به طوری که علی قلی خان سردار اسعد فرزند حسین قلی خان اشاره دارد همواره صد نفر از سواران بختیاری به ریاست چند تن از خان زاده گان بختیاری حفظ نظم تهران، حتی نگهبانی از دربار قاجار را بر عهده داشتند.
سران ایل بختیاری در زمان حکومت قاجاراز قرب و منزلتی فراوان برخوردار بودند و برای خود تشکیلات و مقررات خاصی داشتند. حتی بعضی مواقع خان های ایل به عنوان عامل حکومتی تلقی می شدند. بختیاری ها در طول تاریخ همواره در مناسبات سیاسی ایران نقش مهم و تاثیر گذاری را ایفا کرده اند. منطقه چهارمحال و بختیاری در سال ۱۳۵۲ به عنوان یک استان مستقل درآمد و امروزه در برگیرنده شهرستان ها, شهرها و روستاهای متعددی است.